.png)
16 Aralık 1997 tarihinde Japonya’da 700’e yakın insan çeşitli akut semptomlar göstererek aceleyle hastaneye kaldırıldı. Hastalar çeşitli konvülsiyon, bilinç kaybı, bulanık görme ve baş ağrısı belirtilerinden şikayet etti. Nöbetin başlangıcında çoğu hasta ambulansta iyileşti, yaklaşık 200’ü hastaneye yatırıldı ve bunlardan iki hasta iki haftadan uzun süre boyunca hastanede kaldı.
Büyük bir çoğunluğunun çocuk olduğu tespit edilen hastaların fotosensitif (ışığa duyarlı) epilepsiye sahip olduğundan ve nöbetlerinin popüler televizyon çizgi filminin bir bölümünden tetiklendiğinden şüphelenildi. Hastalar, önceden bilinen ışığa duyarlı epilepsi hastaları ya da ilk nöbetlerini geçiren sağlıklı genç bireyler olabilirdi.
Fotosensitif epilepsi, aşırı ışığa duyarlılık göstererek vücudun nöbetler şeklinde tepki vermesidir.
Pocket-monster (Pokemon) adlı dizi Japonya’da o dönem oldukça sevilen, genç bir kahramanın Pokemon’u arayışı, yakalayışı ve onu eğiterek kendi takımına almasını konu alan bir fantastik animasyondu.
Japonya’nın geniş kesiminde yaklaşık 4.15 milyon ailenin izlediği tahmin edilen söz konusu “Electric Soldier Porygon” bölümü, Japan’s Time kanalı tarafından çocukların klasik çizgi film izleme saatinde yayınlanmıştı.
Japonya Sağlık Birimi, hastaneye kaldırılan 685 çocuğun (375 kız, 310 erkek) ışığa duyarlı epilepsi hastası olduğunu, bu yüzden yoğun renk değişimlerinden ve parlamalarından etkilenerek kriz geçirdiğini açıkladı.
Pokemon’un saat 18.30’da yayınlanan 38.bölümünde dönüşümlü olarak kırmızı/mavi karelerin 12 Hz titreşiminde dört saniye boyunca görüntülenmesi kişilerin epilepsi nöbetlerini tetiklemişti.
Sahnede Pikachu, üzerine doğru gelmekte olan füzelere elektrik şoku ile karşı koymaya çalışıyor ve patlama sonucu yoğun şekilde kırmızı/mavi renkler ekranın tümünde yanıp sönüyordu. Yaklaşık 700 çocuğun bölümdeki yanıp sönen kırmızı/mavi ışıkları seyrettikten sonra krize girerek hastanelere kaldırılmasının ardından renklerin insanlarda meydana gelen fotosensivitedeki rolü yeniden sorgulanmaya başlanmıştır.
Pokemon’un epileptik nöbetlere sebep olan bu bölümü, yayınlanmış diğer animasyonlardan farklı görünmese de yapılan daha fazla analizle; önceden kullanılmamış bir grafik tekniğin dizinin bu bölümünde uygulandığı görüldü. Film, saniyede 24 kare (çerçeve sayısı) içerirken televizyon sahnesi saniyede 60 kare içeriyordu. Televizyon sahnesinde filmin iki karesini 1/12 saniyede aynı zaman diliminde değiştirmek, üç kırmızı alan ile iki mavi alana sebep oldu. GFA Harding, bahsedilen sahne sırasında kırmızı karelerin spektral çıkışının 625 nm ve 704 nm’de iki pik içerdiğini belirtti. İnsan gözündeki en hassas aralıktan daha uzun olan dalga boyları, görsel korteksin maksimum düzeyde uyarılmasına ve ışığa duyarlı bireylerde nöbetlere neden olmuştu.
Sonuçlar, 0,5-4 saniye arasında dönüşümlü kırmızı/beyaz-mavi ışık ile kırmızı/mavi ışığın 12 Hz’de titreşme sahnesinin oldukça kısa sürmesine rağmen büyük rahatsızlığa yol açtığını gösterdi.
Nöbetlere neyin sebep olduğu araştırılırken Pokemon’un yayınlanmasının ikinci bir emre kadar yasaklandığı da açıklanmıştı. Bu sırada yapımcılar kriz geçiren hastalara tazminat olarak 12 bin dolar ödedi. Tekrar yayınlanmaya başladığında eskiden canlı ve renkli olan girişini yavaş ve sadeye çevirip, “Problem Inspection Report on Pocket Monster Animated Series” adlı üç dakikalık bir uyarı videosunu bölüm başlarına koydu. Pokemon dizisi bir daha aynı tipte yanıp sönmeli, patlamalı sahneleri bölümlerine koymadı.
Uzmanlar, Pokemon olayından sonra izledikleri televizyon programlarının çocuklarda fotosensitif krizlere yol açmaması adına birkaç tavsiyede bulundu:
Televizyon izlerken, televizyon ile aranızda en az iki metre mesafe olmasına dikkat edin.
Televizyonu iyi aydınlatılmış bir odada izleyin.
Televizyonun tüm ekranını kaplayan görüntüleri izlemeyin.
Uzak mesafeden, kumanda yardımıyla televizyonu kullanın.
Tehdit edici titrek görüntüler fark ettiğinizde televizyonu, elinizle tek gözünüzü kapatarak izleyin.
Tuhaf bir şey hissettiğinizde gözlerinizi televizyon ekranından çevirin.
Fiziksel olarak iyi hissetmediğiniz durumlarda televizyon izlemeyin. (Uyku yetersizliği, bitkinlik vb.)
Saatlerce sürecek şekilde uzun süreli televizyon izlemeyin.
Ayrıca uzmanlar, ışığa duyarlı bireylerde mavi güneş gözlüğünün kullanışlılığı üzerinde de durdu.
Hazırlayan: Melda Arığ
Kaynak:
AKSAKALLI , G. (2020, Ocak 20). Çocukları Bekleyen Gizli Tehlikenin Farkında Mıyız? GüvenliWeb: https://www.guvenliweb.org.tr/blog-detay
Balcık , E. (2016, Ağustos 9). 8 Madde ile İzleyenleri Epilepsi Krizine Sokan Yasaklı Pokemon Bölümü. Onedio: https://onedio.com/haber/724576
BAYSAL, L., BEBEK, N., & BAYKAN, B. (2014). Fotosensitivite ve Refleks Epilepsiler. Epilepsi, 23-31: https://jag.journalagent.com/epilepsi/pdfs/JTES_20_SUP_EK-1_23_31.pdf
TAKAHASHI, T., TSUKAHARA, Y., NOMURA, M., & MATSUOKA, H. (1999). Pokemon seizures. Neurol J Southeast Asia, 1-11: http://www.neurology-asia.org/articles/19991_001.pdf
Comments