.png)
Günümüzde eczacılık alanındaki derleme yazılarına, orijinal çalışmalara ve güncel haberlere internet sayesinde kolayca ulaşabiliyoruz. Literatür tarayarak hatta sosyal medya hesaplarını takip ederek çeşit çeşit bilgi ediniyoruz. Geçmiş yıllardaki eczacılık öğrencileri ve eczacılar ise mesleklerindeki gelişmelerini takip etmek için genellikle aylık olarak basılan mesleki dergilerden faydalanıyorlardı.
Osmanlı İmparatorluğu’nda Fransız Kodeksi kullanılması sebebiyle eğitim Fransızca verilirdi. Bu yüzden ilk eczacılık dergileri Fransızca çıkarılmıştır. Zamanla Arap harfleri ve Latin harfleri ile Türkçe olarak hazırlanmaya başlanmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu Dönemi
Yayımlanan dergiler günümüzün haber kaynakları ile kıyaslandığında ilk göze çarpan, ilaç reklamlarıdır. İlacın içeriğine, endikasyonuna hatta ücretine yer verilmektedir. Yapılan ilaçların sık sık Avrupa kalitesinde olduğu hatırlatılır. Ayrıca ilaç uygulamalarının nasıl yapılması gerektiği detaylıca açıklanmıştır. Tüm bu örnekler eczacılığın zaman içerisindeki değişimine kanıt niteliğindedir.
1. Journal de la Société de Pharmacie de Constantinople
İlk eczacılık mesleki dergisidir. İstanbul’daki yabancı uyruklu veya azınlıkta olan eczane sahipleri tarafından kurulan Société de Pharmacie de Constantinople (Cemiyet-i Eczacıyan der Asitane-i Aliye) adlı derneğin yayınıdır. 1879-1881 yılları arasında yayımlanmıştır. Dernek üyelerinin yapmış olduğu çalışmalar, yabancı dergilerden alınmış makaleler ve ülkemizdeki eczacıların sorunları ele alınır.
2. Revue Médico-Pharmaceutique
Kurucu ve yöneticisi Ecz. Pierre Apéry’dir. 1888-1914 yılları arasında yayımlanmıştır. Yayın hayatının son 14 yılında ayda 2 kez çıkarılmıştır. Hekim ve eczacıların başarıları, kongre duyuruları, yabancı dergilerden alınmış makaleler ve ilaç ilanları işlenir. Günümüzde koleksiyonun bir kısmı İstanbul Üniversitesi Türk Eczacılık Tarihi İhtisas Müzesi’nde yer almaktadır.
3. Eczacı
Türkçe yayımlanan ilk eczacılık mesleki dergisidir. Ecz. Nail Halid tarafından aylık olarak yayımlanmıştır. Derginin ismi zaman içerisinde değişime uğramıştır.
1911-1914 yılları arasında “Eczacı”, 1923-1926 yılları arasında “Resimli Eczacı Gazetesi” (Revue Pharmaceutique Mensuelle, Edjzadji) ve 1926-1927 yılları arasında “Eczacı Gazetesi” isimleriyle yayımlanmıştır.
4. Union Pharmaceutique d’Orient
1875 yılında yayımlanmıştır. Union Medicale d’Orient (tıp dergisi) dergisinin ilavesidir.
5. Revue de Médecine et de Pharmacie de l’Empire Ottamane
Ayda 2 kez yayımlanmıştır. Orijinal çalışmalar, yabancı dergilerden seçilmiş makaleler, atamalar ve dönemin hastalık salgınları hakkındaki haberler yer almaktadır.
6. Union Pharmaceutique Ottoman
Ecz. Hasan Rauf Görgülü tarafından Temmuz 1908 ile Mayıs 1909 arası çıkarılan bir gazetedir. Aynı isimli cemiyetin bülteni olduğu sanılmıştır fakat gazetenin ruhsat başvuru tarihinin 8 Ağustos 1908 olduğu cemiyetin kuruluşunun ise 20 Ağustos 1908 olduğu kayıtlıdır.
7. İspençiyar
Ecz. Hasan Rauf Görgülü tarafından çıkarılmıştır. Dergi, Union Pharmaceutique Ottoman gazetesiyle aynı karmaşıklığı yaşamıştır. Yine de bu sorunun çözülmesi için kayıtlara ulaşılması gerekir.
Cumhuriyet Dönemi
Bu dönemde ise bireysel yayımlanan dergilerin arttığını görmekteyiz. Zamanla değişen mevzuata bağlı olarak ilaç reklamlarının yerini kozmetik ve takviye edici gıda reklamları almıştır. Olanakların artmasıyla beraber daha çok araştırma yayımlanmaya başlanmıştır.
1. Resimli Eczacı Gazetesi
Ecz. Nail Halid tarafından 1923-1926 yılları arasında yayımlanmıştır. Eczacı dergisinin devamıdır.
2. Türk Eczacı Alemi
Ecz. Fuat Mehmet tarafından ilk yılında Arap harfleriyle, sonrasında Latin harfleriyle yayımlanmıştır. 1 Kasım 1928 tarihindeki harf devriminden sonra yeni harflerle basılan ilk eczacılık dergisidir. Günümüzde koleksiyonun bir kısmı İstanbul Üniversitesi Türk Eczacılık Tarihi İhtisas Müzesi’nde yer almaktadır.
1924’te Türk Farmakoloğ Birliği adıyla kurulan, 1939’da ismini Türkiye Eczacıları Cemiyeti olarak değiştiren meslek kuruluşunun yayın organıdır.
3. Farmakoloğ
Aynı meslek kuruluşunun 1931 yılında yayımlanmaya başlayan dergisidir. İlk sorumlu müdürü Naşit Baylav’dır. İçerisinde orijinal ve çeviri makaleler bulunmakla birlikte yazılarda mesleki sorunlara da değinilmiştir.
4. Folia Pharmaceutica
1949-1968 yılları arasında Ecz. Malik Zafir tarafından çıkarılmıştır.
5. Eczacılık Bülteni
1954 yılında Prof. Dr. Kasım Cemal Güven tarafından yayımlanmaya başlamıştır. Yayın hayatının bir kısmında Türkiye Eczane Sahipleri Cemiyeti’nin, sonrasında 1. Bölge Eczacı Odası’nın yayın organı olmuştur. İlerleyen zamanlarda ismi Acta Pharmaceutica Turcica olarak değişmiştir. Günümüzde ise Acta Pharmaceutica Scientia ismiyle yayımlanmaktadır.
6. Türk Eczacıları Birliği Tarafından Yayımlanan Dergiler
Türk Eczacıları Birliği Mecmuası 1958-1963 yılları arasında ve Pharmacia 1964-1983 yılları arasında yayımlanmıştır.
Mised adlı dergi ise 2001 yılından itibaren yılda 2 sayı olmak üzere hala yayın hayatına devam etmektedir.
Sayılan dergilerin dışında Genç Eczacı, Eczacılık Dünyası, Spécialité, Doz, Bülten Medika, Sağlık Dünyası isimli dergiler eczacılık alanında bilgi sağlamışlardır. Ayrıca İstanbul Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi ve Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültelerinin dergileri bulunmaktadır.
Meslekte yetkin olma konusunda önemli bir payı olan dergilerimiz, geçmişten günümüze kalmış önemli miraslardandır. Bu mirasın ışığı altında bizler, inPharma Dergi ekibi olarak, 2 yıldır eczacılık öğrencileri arasında bilgi paylaşımı sağlamaktayız. Bizi takip ederek bilgi paylaşımına katkı sağlayan okurlarımıza teşekkür ederiz.
inPharma Dergi’nin 2. yaşı kutlu olsun!
Hazırlayan: Serra Koç
Kaynakça
MAT, A., Baytop, T., (2001). Türk Eczacılık Tarihi. İstanbul: Çantay.
Asil, E. (1981). Cumhuriyet Dönemi Eczacılık Dergilerimiz. FABAD Farm. Bil. Der., (6), 121-124.
Kocacık, E. T. (2014, Mayıs 26). TÜRK FARMAKOLOĞ BİRLİĞİ VE SÜRELİ YAYINI FARMAKOLOĞ ÜZERİNDE BİR İNCELEME. Lokman Hekim Journal. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/758763
Kocacık, E. T. (2022). Osmanlı Eczacı İttihad Cemiyeti’nin (Union Pharmaceutique Ottomane) Kuruluşu ve Nizamnamesine Göre Yapısı. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 23(1), 137-199.
Imprimerie A. Christidis, Constantinople,Revue Médico-Pharmaceutique (Fotoğraf, 1897), SALT Research
Comments