.png)
Son zamanlarda birçok kişinin cilt bakım rutinine dahil olan alfa ve beta hidroksi asitler (daha sık kullanılan kısaltmasıyla AHA ve BHA) yaşlanma belirtilerini yok etmekten sivilce tedavisine kadar birbirinden farklı amaçlarla kullanılabilirler. AHA ve BHA’lar krem, losyon, tonik, serum, jel vb. farklı kozmetik formlar içinde bulunabilmektedir. Bu ürünler cilde zarar vermeyecek kadar küçük miktarlarda asit içermelidir. Asit olduklarından cildi tahriş edebilirler. Bu sebeple dikkatli kullanım önemlidir. Aşırı hassas cilde sahip kişilerde kullanımları önerilmez. AHA ve BHA’lar cildin farklı katmanlarına etki etmektedir. Bu etkileriyle kırışıklıkların giderilmesi, gözeneklerin küçültülmesi, lekelerin giderilmesi, cilt tonunu eşitlenmesi, sivilce ve akne tedavisinde kullanılmaktadırlar. “Ciltte gerçekleşen oksidatif reaksiyonlar, cilt yaşlanmasındaki en önemli faktör olarak kabul edilmektedir.” (Yapar ve Tanrıverdi, 2016) Peeling ve temizleyici olarak da kullanabilmektedirler. Kozmetik formların seçimi kullanım amaçlarına göre değişebilmektedir.
AHA ve BHA’lar cilt bakım rutininde temiz bir cilde uygulanmalıdır. Bu bakımın ikinci aşamasında yüze masaj yapılarak kullanılabilirler. Bu asitler cildi hassaslaştırabilirler dolayısıyla gece yapılan cilt bakım rutinine dahil edilmeleri daha uygun olacaktır. Gündüz kullanımları söz konusu olduğunda ise mutlaka güneş koruyucu ile uygulanmalıdır. Aksi takdirde ciltte oluşan tahriş, kızarıklık ve soyulmalar sonucu güneş ışığına çıkıldığında bunların kalıcı lekeleri oluşabilmektedir. AHA ve BHA’ların kullanım sıklıkları ürünün içerdiği asit yüzdesine ve kişinin cilt tipine göre değişebilmektedir. İlk kullanımda birkaç gün aralık verilmesi önerilir. Asit oranı yüksek olan ürünlerin her gün kullanımı tüm cilt tipleri için uygun değildir. AHA ve BHA’lar cilt üzerindeki ölü tabakanın soyularak uzaklaştırılmasını sağlar. Bu yöntemle leke giderici olarak kullanılırlar. Ölü tabaka soyulduktan sonra deri yeni hücrelerin üretimini sağlar.
AHA ve BHA’ları birbirinden ayıran en önemli özelliğinin yağda çözünürlükleri olduğu bilinmektedir. Yapılarındaki farklılıklardan dolayı çözünürlükleri farklıdır. AHA’ların suda çözünürlükleri, BHA'ların ise yağda çözünürlükleri iyidir. BHA’lar bu sebeple akne ve sivilce tedavisinde daha sık kullanılır.
AHA- Alfa Hidroksi Asitler:
Cildin üst kısımlarına etki ederler.
Cildi soyarak etki gösterirler.
Leke, kırışıklık gibi sorunları giderilmesinde kullanılırlar.
Kolajen oluşumunu destekler, cilde elastikiyet verirler.
Pürüzsüz bir cilt sağlarlar.
Cilt bakım rutinindeki diğer ürünlerin emilimini kolaylaştırabilirler.
Kuru cilt tipleri için daha uygunlardır.
Ölü hücrelerin soyulmasını sağlayarak cildin yenilenmesine yardımcı olurlar.
Cilt tonunu düzenlemek/ eşitlemek amacıyla da kullanılırlar.
Güneş lekelerinin giderilmesi için kullanılabilirler.
“Alfa hidroksi asitler doğal veya sentetik olarak elde edilebilmektedir. (…) Alfa-hidroksi asitler; cildin pul pul dökülmesini önler, soyucu özelliğe sahiptir ve cilt tahrişlerini azaltıcı etki gösterirler. Yüksek konsantrasyonlarda ve düşük pH’ta etkilidirler.” (Yapar ve Tanrıverdi, 2016)
Alfa hidroksi asitler, molekül yapısı olarak ilk karbon atomundan sonra bir hidroksi grubunun bağlı olduğu asitlerdir. Bunlara örnek olarak laktik asit, glikolik asit, tartarik asit, mandelik asit, malik asit, sitrik asit verilebilir.
BHA- Beta Hidroksi Asitler:
Yağda çözünürlükleri iyidir.
AHA’lara göre derinin daha alt katmanlarına ulaşabilirler.
Sivilce ve akne tedavisinde daha çok tercih edilirler.
Gözeneklerin temizlenmesini sağlarlar.
Siyah nokta tedavisi için kullanılırlar.
Derideki yağ bezleri tarafından üretilen sebumun dengesini sağlamada kullanılırlar.
Antibakteriyel özellikleri vardır.
Genel olarak “salisilik asit grubu” olarak bilinirler.
Yağlı cilt tipleri için uygundur.
“Beta hidroksi asitler, genellikle bitkisel kaynaklıdır.”
“ (…) beta-hidroksi asitler sebum içeren porlardan kolaylıkla penetre olur ve ölü hücreler üzerine daha çok etki ederler. Beta-hidroksi asitler, alfa hidroksi asitlerden daha çok deriye penetre olmalarına rağmen daha az irritan özelliğe sahiptirler.” (Yapar ve Tanrıverdi, 2016)
Salisilik asit, son dönemde sivilce ve akne tedavisinde adını sıkça duyduğumuz bir beta hidroksi asittir. “Kozmetik bileşeni olarak salisilik; kepek karşıtı, keratolitik, maskeleme, saç ve cilt düzenleyici, koruyucu olarak türevlerinden betain salisilat ise keratolitik ve antimikrobiyal olarak belirtilmektedir. Ölü hücreleri uzaklaştırarak pürüzsüz bir yüzey elde edilmesini sağlar.” (Yapar ve Tanrıverdi, 2016)
Kırmızı Serumlar:
Kırmızı serum ve peeling AHA ve BHA’ları içermektedir. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi bu ürünlerin kullanım şekli farklı durumlara göre değişebilmektedir.
Asit oranının yüksek olduğu kırmızı serumlar cilt tipine göre değişmeksizin erken ve uzun vadeli dönemde aralıklarla kullanılmalıdır. Asit oranının düşük olduğu serumlar ise kullanılmaya başlanılan ilk dönemlerde aralıklı olarak sonraki dönemlerde ise cilt tipine göre aralıklı veya düzenli olarak her gün kullanılmalıdır. Bu serumlar cildi soyarak etki ettiği için mutlaka güneş koruyucu ile kullanılmalıdır. Mümkünse geceleri ve temiz cilde uygulanmalıdır. Dikkatli kullanılmadığında leke, kızarıklık, yanma ve kaşıntı gibi problemler oluşabilir. Böyle durumlarda en kısa sürede doktora ulaşılmalıdır. Ayrıca cilt bakım rutini belirlenirken cilt tipine uygun ürünler ve bunların doğru kullanımı için mutlaka dermatologdan yardım alınmalıdır.
“FDA, tüketicilere alfa hidroksi asit ve beta hidroksi asit içeren ürünler ile ilgili bir takım önlemler sunmaktadır:
a) Alfa hidroksi asit/Beta hidroksi asit içeren ürünleri önce cildinizin küçük bir bölümüne uygulayınız ve duruma göre bütün cildinize uygulayıp uygulamamaya karar veriniz.
b) Mümkünse güneşten kaçınınız.
c) Alfa hidroksi asit ürünü kullanırken etkili bir güneş perdeleyici kullanınız.
d) Etiketin üzerindekileri takip ediniz.
e) Önerilen uygulamanın ötesine geçmeyiniz.
f) Çocukların üzerinde kullanmayınız.” (Çizgi, 2004)
Hazırlayan: Münüse Hilal Kahraman
Kaynakça:
ÇİZGİ, K. V. İ. A. İ. (2004). DÜZENLEYİCİ OTORİTE. KOZMETOLOJi DERGiSi, 3(1).
YAPAR, E. A., & TANRIVERDİ, S. T. (2016). Yaşlanma Karşiti Kozmetik Yaklaşimlar Ve Ürün Bileşenleri. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(2), 99-109.
Memorial Sağlık Grubu, AHA ve BHA Nedir? AHA ve BHA Ne İşe Yarar?, Ağustos 2024 https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/aha-bha-nedir
Ankara Magnet Hastanesi, AHA ve BHA nedir? Ne işe yarar?
Comments