.png)
Bitkiler, insan yaşamının sürdürülebilmesi için temel ihtiyaç olan oksijeni ve besinleri sağlar. Bu genel bilinir cümle mitolojide şöyle betimlenmiştir: Bitkiler Tanrı’nın insana verdiği en değerli armağandır.
Bitkilerin tedavi amaçlı kullanımı insanlık tarihiyle birlikte başlamıştır. Binlerce yıl önce insan, bitkilerin tedavi edici gücüyle tanışmış ve bitkileri ilaç olarak kullanmıştır. Özellikle son yıllarda yapılan laboratuvar çalışmalarıyla geleneksel tıpta kullanılan bitkilerin kullanım amaçları ile ilgili pek çok iddia ortaya atılmıştır. Bu bitkilerden biri olan Momordica charantia (kudret narı) hem besin maddesi hem de ilaç olarak kullanımı olan, dünyada ve ülkemizde yaygın olarak yetiştirilen bir bitkidir. Antik zamanda yazılmış Çin ilaç kitaplarında kudret narı tohumlarının, meyvelerinin ve yapraklarının etkileri üzerine yazılı bilgilere rastlanılmaktadır. Kudret narının farmakolojik özelliklerine yönelik yapılan araştırmaların başlangıcı 16. yüzyıla dayanır. Başta Amazon yerlileri, Afrika ve Asya halkları olmak üzere tedavi edici özellikleri sebebiyle uzun yıllardan beri kullanılmakta olan kudret narı bitkisinin diyabet, ateşli hastalıklar, mide-bağırsak hastalıkları, deri hastalıkları, tümör ve enfeksiyonlarda faydalı olduğu keşfedilmiştir.
Kudret narı; kabakgiller (Cucurbitaceae) familyasından olup “Momordica charantia’’ olarak adlandırılan, tek yıllık olarak yetişen, tırmanıcı, ince ve yaprakları sarmaşık şeklinde olan tropik bir bitkidir. Momordica Latincede “ısırmak” anlamına gelmektedir. Yaprakları yelpaze şeklinde, loplu ve kenarları dişli, çıkıntılıdır. Sarı renkli, küçük çiçekleri, erkek ya da dişi olmak üzere, ayrı saplar üzerinde yer almaktadır. Meyvelerin olgunlaşmamış hali yeşilken olgunlaştığında kırmızı-turuncu bir renk alır. Üzeri girintili çıkıntılı ve yüzeyi pürtüklü olan bitki meyvelerinin uzunluğu 10-20 cm arası değişmektedir. Bitkinin farklı isimleri arasında acı kavun, acı kabak, karela, balsam armudu veya balsam elması sayılabilir.
Kudret Narı Bitkisin İçerdiği Maddeler ve Tıbbi Etkileri
Kudret narı bitkisi, biyolojik olarak aktif olan birçok bileşiğe sahiptir. Bitki besin maddesi olarak tüketilebildiği gibi bitkisel drog olarak da kullanılır. Bitkinin içerdiği esas maddeler arasında momorcharin, momordicin, cucurbitacin B, charantin, polipeptid-p sayılabilmektedir. Bitkinin tohumları yağ ve protein açısından oldukça zengin olup konjuge linolenik asit izomerleri, bitkinin tohum yağının yaklaşık %60’lık bir bölümünü oluşturmaktadır. Konjuge linolenik asidin sağlık açısından faydalı bir yağ asidi olduğu, vücut yağını azaltarak kas kütlesini arttırdığı bilinmektedir. Kudret narı aynı zamanda yüksek miktarda C vitamini içeriğine de sahiptir. Bitkinin yaprakları ve meyvesi vitamin, mineral bakımından oldukça zengin olup özellikle B vitamini, magnezyum, demir, kalsiyum ve fosfor kaynağı olduğu bilinir. Ayrıca β-karoten, potasyum, magnezyum, fosfor, demir, çinko ve A vitamini de içermektedir.
Literatür taraması yapıldığında, tıbbi bitkiler kapsamında nitelendirilen kudret narının birçok tıbbi özelliği bünyesinde barındırdığı görülür. Bu etkiler; antidiyabetik, antifungal, anitbakteriyel, antiviral, hipolipidemik, antioksidan, antikanser, antienflamatuar, antihipertansif, antiülser, antiprotrombin, antidepresan, analjezik etkilerinin yanısıra obeziteyi önleyici ve karaciğeri koruyucu etkisi olarak belirtilmektedir.
Kudret Narının Yara İyileşmesindeki Rolü
Kudret narı; antienflamatuar, antiseptik, antimikrobiyal, astrenjan ve biyostimülatör özelliklerine sahip olup dokuların yenilenme süreçleri için gerekli maddeleri sağlayarak yara iyileşme hızını arttırır. Kudret narının yara tedavisinde genel kullanım şekli olan topikal kullanımı, zeytinyağı-kudret narı (Momordica charantia) karışımından prototip krem formunun hazırlanmasıyla oluşmaktadır. Çalışma kapsamında ilk olarak zeytinyağı-kudret narı (Momordica charantia)hazırlanmıştır. Hazırlanan krem formunun total flavonoid içerikleri laboratuvar ortamında spektrofotometrik ve yüksek basınçlı sıvı kromatografi yöntemleri kullanılarak belirlenmiştir. Hazırlanan “Momordica charantia” krem formunun in vitro kalite kontrol çalışmalarında total flavonoid miktarı, viskozite, pH ve stabilite tayinleri ile biyolojik aktivitelerinin belirlenmesi kapsamında, HaCaT ve BJ hücreleri ile gerçekleştirilen in vitro hücre migrasyonu çalışmaları ile yara iyileştirici fonksiyonları belirlenmiştir. Zeytinyağı-kudret narı (Momordica charantia)maseratı ve farmasötik kalitede yardımcı maddeler kullanılarak hazırlanan laboratuvar ölçekli krem formu içerdiği total flavonoid üzerinden standardize edildikten sonra 40 °C, % 60 nem koşullarında yürütülen çalışmalarda ürünün stabil olduğu ve in vitro yara iyileştirme modelinde HaCaT ve BJ hücrelerinde artan dozlarla (1,10,30) beraber kontrol grubuna karşılık hücre migrasyonunun arttığı gözlenmiştir.
Kudret Narının Antiülser Etkisi
Kudret narı bitkisinin gastrit, reflü ve ülsere karşı olumlu etkisi olduğu bilinmektedir. Bu konuda yapılan araştırmalar da kudret narının ülser tedavisinde kullanımını destekler niteliktedir.Yürütülen bir laboratuvar çalışmasında, kudret narında bulunan momordinin Ic’ nin gastrik mukozal lezyonları azalttığı saptanmıştır. Ayrıca kudret narı bitkisinin midede üreyen ve mide asiditesinin artmasına sebebiyet veren Helikobakter pilori’ye karşı önleyici etki gösterdiği de bilinmektedir.
Mide ülseri tedavisindeki kullanımı; olgunlaşmış taze meyveleri, bitkinin çekirdeklerini balın veya zeytinyağının içinde yaklaşık olarak 15 gün bekletilmesinden sonra ağız yoluyla alınmasıyla olmaktadır. Elde edilen bu karışımın aç karnına tüketildiğinde mide ülseri tedavisinde iyileştirici etkisi olduğu belirtilmiştir.
Kudret narının zeytinyağından elde edilen ekstraktının antiülser etkisinin incelendiği başka bir çalışmada ise 500 gram doğranmış meyve 500 gram saf zeytinyağı içine konularak +4 C°’de 15 gün bekletildikten sonra küçük bir elek yardımıyla yağ filtre edilmiş ve santrifüjlenmiştir. İşlem sonrasında sadece yağlı kısım alınarak kullanım için hazırlanmıştır.
Hazırlayan: Selin Nakıboğlu
Kaynakça:
İnce, İ., Çığırgil, N., Gümüştaş, B., Güldü, Ö. K., Karaman, D., Medine, E. İ., Güler, G. ve Karasulu, E. (2019). Momordica charantia l. meyveleri kullanılarak krem hazırlanması, kalite kontrolü ve ın vitro yara iyi edici etkisinin araştırılması. Erzi̇ncan Üni̇versi̇tesi̇ Fen Bi̇li̇mleri̇ Ensti̇tüsü Dergi̇si̇, 12(8), 38-48. 10.18185/erzifbed.487150
Kültür, Ş., Altınbaşak, O., Anıl, S. ve Melikoğlu, G. (2018). Türkiye’de mide ülserinde kullanılan tıbbi bitkiler. Marmara Pharmaceuti̇cal Journal, 22(1), 1-14. https://www.researchgate.net/profile/Suekran-Kueltuer/publication/322464507_Turkiye_de_mide_ulserinde_kullanilan_tibbi_bitkiler/links/5a65c4cc4585158bca52b653/Tuerkiye-de-mide-uelserinde-kullanilan-tibbi-bitkiler.pdf
Emine Faydaoğlu , Metin Saip Sürücüoğlu [Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 2011, 11 (1): 52 – 67] ‘Geçmişten Günümüze Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanılması ve Ekonomik Önemi’
Ayşe Baldemir, Kübra Ekinci, Selen İlgün, Akife Dalda, Halit Yetişir (2018,Nisan) Momordica charantia L. (Kudret narı) meyvelerinin toplam fenolik madde içerikleri ve antioksidan kapasitelerinin değerlendirilmesi
Kisacik, Ö. G. ve Güneş, Ü. Y. (2017). Yara iyileşmesinde kudret narının etkisi. Spatula Dd, 7(2), 53-59. 10.5455/spatula.20170628101821 https://www.researchgate.net/profile/Oeznur-Guerlek-Kisacik/publication/319281579_The_effect_of_Momordica_on_wound_healing/links/5a1fe0590f7e9b9d5e02e4e9/The-effect-of-Momordica-on-wound-healing.pdf
コメント