.png)
Dünya çapında gün geçtikçe sayıları ve çeşitleri artan alerjiler, kanserler, immün bozukluklar ve birçok hastalıkla mücadele etmekteyiz. Maalesef bu hastalıkların tümünde alternatif bir tedavi seçeneği izlenememektedir. Var olan tedavi yaklaşımlarının da tamamen iyileştirme yönünde etkili olabilmesi ne yazık ki mümkün olmamaktadır. Ayrıca farklı sentetik ajanlarla veya ilaçlarla yapılan tedavilerin bazı hastalarda çeşitli yan etkilere neden olabilmesi söz konusudur. Bütün bu sebeplerden dolayı yeni antialerjik biyoaktif bileşik kaynaklarına ilgi artmaktadır. Günümüzde ilgi gören bileşikler flavonoidler olup bu grubun en önemlisi kersetindir. Kersetin; sebzelerde (soğan ve brokoli), meyvelerde (elma ve üzüm), bazı bitkilerde, çaylarda ve şarapta en sık bulunan diyet flavonoidlerinden biridir. Kersetinin birçok in vivo ve in vitro çalışma ile yüksek antioksidan ve antiinflamatuar özellikler gösterdiği kanıtlanmıştır. Kersetinin, enzimlerin inhibisyonu yoluyla antialerjik etki mekanizması ve inflamatuar aracıları kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. Bunun sonucunda alerjik bozuklukların tedavisinde kersetinin benzersiz bir konuma sahip olduğu kanıtlanmıştır.
Yapısı :
Kersetin bitkilerde birçok farklı glikozidik formda bulunur. Genellikle glikoz, galaktoz ve ramnoz gibi şekerlerle konjuge formlarda bulunur. Yaygın formlar, izokersetin gibi bir veya iki glikoz molekülü ile konjuge edilmiş kersetindir. Kersetin rutinozla konjuge halde de bulunabilir. Bununla birlikte, kersetinin aglikon formu gıdalarda çok daha düşük seviyelerde bulunur. Farklı kersetin formları, flavonoid miktarının %60-75'ini temsil eder. Ayrıca bitkisel gıdalardaki kersetin içeriği, çeşitlere veya yetiştirme koşullarına bağlı olarak farklılık gösterir. Aynı zamanda içerikteki çeşitlilikler ışığa maruz kalmaya bağlı olarak değişmektedir.
Mekanizması:
Yaşlanmada aktif bir antioksidan olan kersetin etkisini; bağışıklık sistemini uyararak, antiviral aktivite göstererek, proinflamatuar sitokinleri azaltarak, IL-4 üretimini inhibe ederek göstermektedir. Kersetinin; Ca2+ akışı, histamin, lökotrienler ve prostaglandin salıverilmesinin inhibisyonu yoluyla insan mast hücresi aktivasyonunun bir inhibitörü olduğu da iyi bilinmektedir. Antiinflamatuar ve immünomodülatör özellikleri desteklemektedir.
Kersetin Kaynakları :
Birçok ülkede Allium cepa L. (soğan ve arpacık soğanı) diyet kersetinin nitel ve nicel olarak ana kaynağıdır. Brassica oleracea var. Italica (brokoli), Asparagus officinalis (kuşkonmaz), Capsicum annuum (biber), Solanum lycopersicum (domates) gibi diğer sebzeler, özellikle yaz aylarında her yerde bulunabilecek tarzda olan kersetin kaynaklarını oluşturur.
Hangi Hastalıklarda Kullanılabilir ?
1)Alerjik Hastalıklar:
Alerjik hastalıklar çevresel faktörlerin de etkisiyle son otuz yılda tüm dünyada daha da yaygınlaşmaya başlamıştır.
Yapılan çalışmalarda kersetinin Th1/Th2 dengesini iyileştirdiği ve antijene özgü IgE antikorlarının oluşumunu engellediği gözlenmiştir. Ayrıca lipooksijenaz ve peroksidaz gibi enzimleri etkili bir şekilde inhibe ederek inflamatuar mediatörleri baskılamaktadır. Bu da kersetinin alerjik hastalıkların tedavisinde sık başvurulan bir kaynak olarak kullanılmasına neden olmaktadır.
Kersetin; ileri bronşiyal astım reaksiyonları, alerjik rinit ve sınırlı yer fıstığı alerjik reaksiyonlarının tedavisinde etkilidir.
2)Alerjik Astım:
Astım, kronik inflamatuar bir akciğer hastalığıdır. Astımın tipik belirtileri arasında hava yolu tıkanıklığı, hırıltı ve hava yolu aşırı duyarlılığı bulunur. Belirli konsantrasyondaki kersetin, solunum yolunun kronik inflamatuar hastalıklarında yaygın bir patolojik değişiklik olan mukus hipersekresyonu için faydalı olmaktadır.
3)Atopik Dermatit (AD) :
AD; yetişkinlerde %7'ye varan ve çocuklarda %25'e varan prevalansı olan kronik, inflamatuar cilt hastalığıdır. Çevresel, psikolojik, immünolojik, farmakolojik ve genetik faktörleri içeren farklı mekanizmalar AD patogenezinde rol oynar. Yapılan bazı çalışmalar; kersetin kullanımının epitel kaybına ve cilt hasarına neden olan çeşitli biyokimyasal süreçleri ortadan kaldırarak cilt lezyonlarının oluşumunu engellediğini göstermiştir.
4) Alerjik Rinit (AR):
AR, solunum yollarında IgE ile ilişkili kronik inflamatuar bir hastalıktır. AR; nüfusun %40'ını etkiler. İşgücü kaybına, yaşam kalitesinin bozulmasına neden olur ve başka hastalıklara eşlik eden yüksek bir prevalansa sahiptir.
Çalışmalarda kersetin oral uygulamasının nazal semptomları önemli ölçüde azalttığı ve 20mg/kg dozda kersetin uygulamasının nazal lavaj yakıtlarında tioredoksin (TRX) seviyelerini önemli ölçüde artırdığını göstermiştir. TRX, reaktif oksidatif metabolizmasını düzenleyen ve astım mekanizmasında rol oynayan oksijen türlerini temizleyen bir proteindir.
5) Gıda Alerjileri:
Son yıllarda hızla artan sağlıksız ve dengesiz beslenme sonucunda, genetik olarak yatkınlığın da etkisiyle gıda alerjileri bugün karşılaştığımız önemli bir sağlık problemidir. Mevcut alerji tedavileri sorunlu gıdalardan kaçınmaya indirgenmiştir fakat yapılan çalışmalarda aşırı duyarlılık reaksiyonları sırasında mukozal bağışıklığı düzenleyerek IgE tepkilerinin güçlü bir şekilde baskılayan kersetin, tedavilerde umut vaad etmiştir.
6) Diğer Kullanım Alanları:
Kersetin; oksidatif stres, apoptoz, proliferasyon ve metastaz dahil olmak üzere tümörle ilişkili birçok süreci baskılayarak kanseri önleyebilmektedir. Bir diğer çalışmada kersetinin Tip 2 Diabetes Mellitus (T2DM) riskini azaltmada etkili olduğu in vitro ve in vivo araştırmalarda gözlemlenmiştir. Kersetinin evre 1 hipertansif bireylerde kan basıncını düşürdüğü ve lipid peroksidasyonunu, trombosit agregasyonunu ve kılcal damar geçirgenliği inhibe ederek kardiyovasküler hastalıklara karşı direnci artırma etkisi araştırmacılar tarafından kanıtlanmıştır.
Hazırlayanlar:
Beyzanur AKSAN, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Eczacılık Fakültesi
Ceyda CAN, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Eczacılık Fakültesi
Ezgi FURTANA, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Eczacılık Fakültesi
Mustafa Can BEŞTEPE, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Eczacılık Fakültesi
Mustafa DÜZENLİ, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Eczacılık Fakültesi
Okan NARİN, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Eczacılık Fakültesi
Şükrü KESEN, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Eczacılık Fakültesi
Yasin HAZER, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmasötik Botanik Anabilim Dalı
Kaynakça:
D’Andrea, G. (2015). “Quercetin: A flavonol with multifaceted therapeutic applications?” Fitoterapia 106: 256-271.
Edwards, R. L., T. Lyon, S. E. Litwin, A. Rabovsky, J. D. Symons and T. Jalili (2007). “Quercetin reduces blood pressure in hypertensive subjects.” The Journal of nutrition 137(11): 2405-2411.
Gibellini, L., M. Pinti, M. Nasi, J. P. Montagna, S. De Biasi, E. Roat, L. Bertoncelli, E. L. Cooper and A. Cossarizza (2011). “Quercetin and cancer chemoprevention.” Evidence-based complementary and alternative medicine 2011.
Jafarinia, M., M. Sadat Hosseini, N. kasiri, N. Fazel, F. Fathi, M. Ganjalikhani Hakemi and N. Eskandari (2020). “Quercetin with the potential effect on allergic diseases.” Allergy, Asthma & Clinical Immunology 16(1): 36.
Li, D., C. Jiang, G. Mei, Y. Zhao, L. Chen, J. Liu, Y. Tang, C. Gao and P. Yao (2020). “Quercetin alleviates ferroptosis of pancreatic β cells in type 2 diabetes.” Nutrients 12(10): 2954.
Li, Y., J. Yao, C. Han, J. Yang, M. T. Chaudhry, S. Wang, H. Liu and Y. Yin (2016). “Quercetin, inflammation and immunity.” Nutrients 8(3): 167.
Mlcek, J., T. Jurikova, S. Skrovankova and J. Sochor (2016). “Quercetin and Its Anti-Allergic Immune Response.” Molecules 21(5): 623.
Rice-Evans, C. A., N. J. Miller, P. G. Bolwell, P. M. Bramley and J. B. Pridham (1995). “The relative antioxidant activities of plant-derived polyphenolic flavonoids.” Free Radic Res 22(4): 375-383.
Staedler, D., E. Idrizi, B. H. Kenzaoui and L. Juillerat-Jeanneret (2011). “Drug combinations with quercetin: doxorubicin plus quercetin in human breast cancer cells.” Cancer chemotherapy and pharmacology 68(5): 1161-1172.
Comments